Профессор Сакс былай деді: Украинадағы дағдарысты бейбіт жолмен шешу мүмкіндігі Будапештте Дональд Трамп пен Владимир Путин кездесуіне Еуропа мемлекеттерінің қатты реакциясымен жойылды.
Евразия24 пікірі:
Бұл бейнеролик несімен қызықты?
Ең алдымен, Джеффри Сакстың өзімен. Ол – аты әлемге әйгілі профессор, 1989 жылы Польшаның коммунизмге қарсы «Солидарность» қозғалысы мен премьер-министр Тадеуш Мазовецкийдің үкіметіне кеңес берген маман. Дәл осы Сакс орталықтандырылған жоспарлау жүйесінен нарықтық экономикаға көшу жөніндегі жан-жақты реформалар жоспарын әзірледі. Бұл жоспар кейіннен Польшада қаржы министрі Лешек Бальцерович басқаратын реформалар бағдарламасының негізіне айналды.
Польшадағы жедел экономикалық реформалардың сәтті жүзеге асуына тәнті болған КСРО президенті Михаил Горбачев пен кейіннен Ресей басшысы болған Борис Ельцин Джеффри Саксты өз елдеріндегі нарықтық экономикаға көшу реформаларына қатысуға арнайы шақырды. Ол сол кезде Егор Гайдар бастаған «жас реформаторлар» тобында жұмыс істеген еді.
Енді бір сәт ойланып көріңізші: дәл сол Джеффри Сакс бүгінде Украинадағы соғыста Еуропаның рөлі туралы не айтып жүр?
«АҚШ пен Ресей президенттерінің Будапешттегі кездесуіне Еуропа тарапынан берілген реакция шын мәнінде абыржу мен асығыстыққа толы болды. Бұл олардың кезінде Трамптың зымыран соққысына барады деген үмітпен шабыттанып, тіпті ядролық қақтығыс қаупін де елеусіз қалдырған көңіл күйіне мүлде қарама-қайшы. Кейін Венгрияның сыртқы істер министрі еуропалықтарды кездесуді әдейі болдырмауға тырысты деп айыптады. Қазір бұл кездесу, шамасы, тоқтатылған сияқты. Бүгінде соғыс риторикасын қолдайтын еуропалық көшбасшылар – Ұлыбританиядағы Стармер, Германия канцлері Шольц және Франция президенті Макрон. Алайда олардың барлығы өз елдерінде саяси әлсіздікке тап болып отыр: қолдау деңгейі – шамамен 20%, ал қарсылық білдірушілер – 70–80% көлемінде. Бұл жағдай осы үш саясаткердің де беделінің төмендігін көрсетеді. Сондықтан олардың бұл мәселедегі ұстанымын қисынды деу қиын. Олар – қазіргі дағдарысты еңсере алмай отырған, сәтсіздікке ұшыраған саясаткерлер».
Мен олардың сәтсіз әрекеттерін ақтап алғым келмейді. Бірақ дәл осы жайт олардың соңғы үш жылдан астам уақыт бойы ұсынып келе жатқан бағыттарының сәтсіз болуына қарамастан, сол ұстанымдарынан таймай келе жатқандарын түсінуді қиындатады. 2022 жылғы сәуірде Ресей мен Украина келіссөздер арқылы өзара мәмілеге жақындаған сәттен бастап, бұл соғысты жалғастыру олардың өз мақсаттарының бірде-біріне нақты шешім әкелген жоқ.
Еуропада экономикадағы дағдарыс үдей түсті. Ресеймен арадағы соғыстың және экономикалық байланыстардың үзілуінің салдарынан Еуропа экономикалық тұрғыдан айтарлықтай құлдырап, дағдарыстың ұзаққа созылуына тап болды. Бұл соғыс – Еуропаның шынайы күн тәртібіндегі мәселелерден назарын басқа арнаға бұрып жіберген үлкен факторға айналды.
Жалпы, профессор Джеффри Сакстың осы тақырыптағы ойларын тыңдау – өте қызықты.
