Матвей СОБОЛЕВ
Материалы
Көзі ашық, бірақ үнсіз қоғам
Қазақстан халқының негізгі әлеуметтік бөлігі ерекше күй кешіп отыр. Кейде орын алып жатқан оқиғалар шектен шығып жатса да, қоғамның басым бөлігі оларды тек бақылаумен шектелуде. Ал түрлі саяси белсенді топтар өз көзқарасын ашық білдіріп, әрқилы бағыттағы реакция танытып жатқанда, қазақстандықтардың көп бөлігі бұл өзгерістерге тосын салқынқандылықпен қарайды. Мұндай ахуал бір жыл бұрын тосын құбылыс ретінде қабылданар еді. Жуырда ғана халық Қаңтар оқиғасы, «Жаңа Қазақстан» бастамасы, Ресей мен Украина арасындағы соғыс, Бишімбаев ісі, Шерзат Полаттың өлімі және АЭС бойынша өткен референдум сияқты оқиғаларға айтарлықтай белсенділікпен үн қатып келді. Алайда соңғы уақытта бұл белсенділік күрт төмендеді.
Теңге мен доллар тартысы: валюта нарығындағы криминалды факторлар
Теңге АҚШ долларына шаққандағы бағамының алтыншы жүздік шегінен асқаннан кейін, жаңа «жүздікте» қанша уақыт тұрақтайтыны біраз уақыт белгісіз болды. Шілде айында бұл белгісіздік нақты шешімін тапты. Маусымдық және макроэкономикалық факторлармен қатар, тағы бір себеп – криминалды-психологиялық жағдай. Ірі көлемдегі паралар көбінесе доллармен берілетіндіктен, бұл да валютаға деген қысымды арттырады. Теңге 2015 жылғы қатарлы девальвациялардан кейін беделді валюталар қатарынан шығып қалды. Әлемдік жетекші фиаттық валюталардың барлығында девальвация болғанымен, Қазақстанда қаржылық және саяси билік «қызыл сызықтан» асып кетті.
Қазақстан ғарыш державасы екенін ұмытпаған
Әсіресе, Байқоңыр ғарыш айлағы мен кеңестік кезеңнен мұра болып қалғантехникалық және ғылыми-зерттеу инфрақұрылымының сақталуы еліміздің ғарыш кеңістігіне қайта оралуын едәуір жеңілдетті.
«Аумақтық қорғаныс туралы» заң – Қазақстанның әскери құрылымындағы жаңа кезең
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жүйесі үшін үлкен сын-тегеурін. Себебі бұл мәселеде кеңестік кезеңдегі тәжірибеге сүйену мүмкін емес. Кеңес Одағында аумақтық қорғаныс жүйесі мүлде болмаған.
Еще от автора
Алтын дәуірі басталды
2025 жылдың басынан бері алтынның спот нарығындағы құны 44%-ға өсті. Айта кету керек, 2024 жылы бұл көрсеткіш 27%-ды құраған. Спот нарығында тауарлар мен қаржы құралдары нақты жеткізілім мақсатында саудаланады, ал есеп айырысу әдетте 1–2 жұмыс күні ішінде жүзеге асады. Қазіргі үрдіске сәйкес, сары түсті асыл металл көптеген елдердің алтын-валюта резервтеріндегі АҚШ долларын біртіндеп ығыстырып келеді. Бұл құбылыс әсіресе даму үстіндегі мемлекеттерде айқын байқалуда.
Франциялық қаржы конгломераты Société Générale ұсынған деректерге сәйкес, 2023 жылдың төртінші тоқсанынан бастап әлемнің орталық банктері резервтік активтер құрылымында доллардың үлесін азайту үрдісін қайта жалғастырды.
Дроннан басталған дау: Ресей, Польша және Қазақстанға ықпалы
Ресей мен Польша арасындағы дрон дауы, нақтырақ айтқанда, Мәскеу мен НАТО-ның (әсіресе оның еуропалық мүшелерінің) арасындағы келіспеушілік – геосаяси күштердің қайта түзіліп жатқанын айғақтайтын оқиға болды. Кремль Шанхай ынтымақтастық ұйымының мерейтойлық саммиті мен Жапонияға қарсы Жеңіс парады барысында Қытай тарапынан қандай да бір сенімді кепілдіктер алған болуы мүмкін. Әйтпесе, Ресей Федерациясының Еуропа бағытындағы ұстанымының күрт қатаңдауын түсіндіру мүмкін емес. Бұл жағдайдың Қазақстан үшін де белгілі бір салдары болары сөзсіз.
Соғыссыз соғыс: бейбіт күннің өзі қару
Әскери және бейбіт мақсаттағы ресурстар арасындағы шекара мүлдем жойылды деуге болады. Қазіргі таңда қақтығыста пайдалануға болатын кез келген ресурс – тікелей немесе жанама түрде – қазірдің өзінде іске қосылған немесе алдағы уақытта қолданылатын болады. Ал Қазақстанның жаһандық текетірес жағдайында көпвекторлы саясат ұстанып, сырт қалуы мүмкін деген тұжырым – шын мәнінде мазмұнсыз. Өйткені халқымыз, географиялық орналасуы мен табиғи-экономикалық ресурстары қай сценарий болмасын, мүдделері қайшы күштердің стратегиялық есептерінде міндетті түрде ескеріледі.
Өзбекстан тарихи саясатта көш бастап тұр: Қазақстан мен Ресей қайда қателесті?
Тарихи саясатты тарихи ғылыммен шатастыруға болмайды. Тарих ғылымы — «оқиға қалай өтті?» деген сұраққа жауап іздеп, белгілі бір елдің нақты аймағындағы күнделікті өмір құрылымдарының дәл қазіргі күйінде қалыптасуына қандай тарихи себептер әсер еткенін зерттейді. Ал тарихи саясат — бұл мемлекеттік идеология мен басқарудың құралы. Ол арқылы билікке қолайлы оқиғалар интерпретациясы мен түсіндірмелері қоғам санасына сіңіріледі. Бұл тұрғыда Өзбекстан айтарлықтай нәтижеге қол жеткізгені байқалады.