Басты бет

Бұрын-соңды болмаған көрсеткіш тағы тіркелді: әдеттегі «1 рубль — 5 теңге» қатынасының орнына 1 рубль 6,7 теңгеге жетті. Дегенмен, мұндай жағдай бұған дейін де болған: жуырда ғана (қашан және қандай себеппен болғанын төменде еске саламыз) рубль 8 теңгеге дейін қымбаттаған. Тереңірек қарасақ, рубль құны 14 теңгеден де асып кеткен кезеңдер бар — оның да мерзімі мен себептерін еске саламыз. Ұлттық валютаның доллармен бағамы тамыздың басында бұрын-соңды болмаған 540 теңгеге дейін әлсіреп, кей сәтте 550-ге жетті. Ал беделді сарапшылар қоғамды «доллар — 600 теңге» деңгейіне дайын болуға шақырып жатыр.

Федерация құрылғанға дейін сүт, ет, жүн сияқты өнімдерді, сонымен қатар, күнкөріске ең қажет деген тұрмыстық заттарды ғана берген табиғи шаруашылық экономикасы бар мүмкіндігін сарқып, өзінің шегіне жетті. Көршілес хандықтардың бәрі біркелкі өнім шығарғандықтан, көшпелі рулар арасында сауда-саттық болған жоқ, демек, өздеріне жетерлік мөлшерден артық өнім өндірудің де еш қажеттігі жоқ еді. Мәңгі Ел тұрғындарын байыта түсудің бір ғана жолы бар еді, ол – мал шаруашылығы өнімдерін неғұрлым көбірек өндіріп, экспортқа, яғни, ондай өнімдерге жаппай сұраныс бар басқа елдерге шығарып сату. Ал, ондай сұраныс тек егіншілікпен айналысатын алыстағы отырықшы халықтардың сыртқы нарығында ғана болады. 

Қазақстан халқының негізгі әлеуметтік бөлігі ерекше күй кешіп отыр. Кейде орын алып жатқан оқиғалар шектен шығып жатса да, қоғамның басым бөлігі оларды тек бақылаумен шектелуде. Ал түрлі саяси белсенді топтар өз көзқарасын ашық білдіріп, әрқилы бағыттағы реакция танытып жатқанда, қазақстандықтардың көп бөлігі бұл өзгерістерге тосын салқынқандылықпен қарайды. Мұндай ахуал бір жыл бұрын тосын құбылыс ретінде қабылданар еді. Жуырда ғана халық Қаңтар оқиғасы, «Жаңа Қазақстан» бастамасы, Ресей мен Украина арасындағы соғыс, Бишімбаев ісі, Шерзат Полаттың өлімі және АЭС бойынша өткен референдум сияқты оқиғаларға айтарлықтай белсенділікпен үн қатып келді. Алайда соңғы уақытта бұл белсенділік күрт төмендеді.

2024 жылғы қыркүйекте Президент Қасым-Жомарт Тоқаев бюджеттік қатынастар саласындағы ретсіздіктерге назар аударды. «Шағын және орта бизнестен түсетін салықтарды өңірлерде қалдыру туралы шешім – уақтылы әрі дұрыс қабылданған шешім. Бұл кәсіпкерлікті дамытуға серпін беріп, әкімдердің дербестігін арттырды. Алайда бірқатар өңір басшылары бұл қосымша табыс көзін ұқыпсыз пайдаланып, мемлекет үшін нақты пайдасы жоқ, екінші кезектегі жобалар мен міндеттерге жұмсады. Осыған байланысты бюджет тапшылығын жабу көздерін табу үшін Үкімет өтемдік тетіктерді ойластырып, ұтымды шешімдер қабылдауы қажет», – деді Мемлекет басшысы 2024 жылғы қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауында.

Жоғары аудиторлық палата (ЖАП) 2024 жылғы республикалық бюджеттің орындалуы туралы Үкімет есебіне жасаған қорытындысында елдің жалпы экономикалық көрсеткіштерімен қатар, халық үшінжүзеге асырылып жатқан үш ұлттық жобаның орындалу барысына арнайы тоқталды. Олар – «Жайлы мектеп», «Ауылдық денсаулық сақтаудыжаңғырту» және «Қолжетімді интернет» жобалары. Соңғысы 2027 жылға дейін жоспарланғандықтан, әзірге алғашқы екі жобаға жеке назар аударамыз. 2025 жылы 14 мамырда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев«Самұрық-Қазына» АҚ басқарма төрағасы Нұрлан Жақыповты қабылдағанболатын. Сол кездесуде Президентке «Жайлы мектеп» ұлттық жобасыныңорындалуы жөнінде қысқаша ақпарат берілді: «Қазіргі уақытта 106 мектептіңқұрылысы аяқталды, жыл соңына дейін тағы 102 мектеп салынбақ». Бәрі жоспарға сай жүріп жатқандай көрінеді.