Александра АЛЁХОВА

Кредиттік портфельдің, әсіресе кепілсіз тұтынушылық қарыздар көлемінің артуы Үкіметті алаңдатуда. Жоғары базалық мөлшерлеме жағдайында банктер бизнесті белсенді қаржыландырып отырған жоқ, есесіне тұтынушылық несие өсуде. Солардың бірі – азаматтарға арналған тауар сатып алуға берілетін пайызсыз бөлшек төлемдер. 2025 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша, жалпы 37,1 трлн теңгелік кредиттік портфельдің ішінде тұтынушылық қарыздар көлемі 15,7 трлн теңгеге жеткен. Бұл — портфельдің шамамен жартысына жуығы. Аталған 15,7 трлн теңгенің ішінде таза ақшалай несиелермен қатар, бөлшек төлемдер де бар. Үкімет олардың шын мәнінде пайызсыз еместігін ашық айтып отыр және жыл соңына дейін «ойын ережелерін» өзгертуге ниетті.

Президенттің тапсырмасына сәйкес, Қазақстанда жаппай цифрландыру үдерісіне ұлттық деңгейде бастау берілді. Барлық министрліктер мен ведомстволар өздерінің технологиялық даму деңгейі мен оны арттыру болашағы жөнінде есеп беріп жатыр. Алайда жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігінің құрылуымен қатар, елге бұл үдеріске қажетті қаржы мен мамандар қажет. Жуырда Мәжіліс отырысында Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Олжас Анафин Қазақстанда жасанды интеллектіні кең ауқымда енгізу үшін кадр тапшылығы бар екенін мәлімдеді. Сонымен қатар, ол бірқатар алаңдаушылық тудыратын қызықты мәлімдемелер жасады.

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Әлеуметтік кодекске енгізілетін өзгерістер жобасында мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының (МӘСҚ) қаражатынан төленетін «декреттік» төлемдер мен 1,5 жасқа дейінгі бала күтімі бойынша жәрдемақыларды есептеу тәсілін қайта қарауды ұсынып отыр. Мұндай түзету ұсынуға себеп – кейбір азаматтардың әлеуметтік төлемдерді ең жоғары мөлшерде алу үшін күмәнді тәсілдерді қолдануы. Атап айтқанда, олар бірнеше жұмыс берушімен бір мезетте тек қағаз жүзінде еңбек шартын жасасып, заңдағы олқылықтарды пайдаланып жүр.

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі 2025 жылдың соңына дейін тұрақты тіркеуі жоқ 100 мыңнан астам азаматты зейнетақыдан айыруды жоспарлап отыр. Бұдан бөлек, ведомство арнайы мекемелерде — интернат пен басқа да әлеуметтік қызмет көрсету ұйымдарында — толық мемлекеттік қамқорлықта өмір сүріп жатқан адамдарға да зейнетақы мен жәрдемақы төлемдерін тоқтатпақ. Оларға тек «жеке қажеттілікке» деп 30% бөлігі ғана қалдырылады. Бұл бастама қоғамға әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру үшін қажет шара ретінде ұсынылуда. Ең басты сұрақ — бұл әділеттілік кім үшін?

6 қыркүйекте, сенбі күні Ұлттық экономика министрі, вице-премьер Серік Жұманғариннің жетекшілігімен үкімет шұғыл отырыс өткізді. Жиында инфляцияның күшеюі мен азық-түлік бағасының шарықтауы талқыланды. Министрлер кабинеті мемлекет басшысы бұл тақырыпты назардан тыс қалдырады деген үмітте болған сыңайлы. Бірақ президент, керісінше, мәселенің өткірлігін айрықша атап өтті. Бағаның өсуі сонша, арзан әрі қолжетімді өнім саналатын кәдімгі тауық еті де көп отбасының дастарханынан сиреп, бүгінде қымбат тағамға айналды. Бұл – ауыл шаруашылығын қолдауға 2025 жылы рекордтық көлемде, яғни бір триллион теңге қаржы бөлінген аграрлық мемлекет үшін үлкен қайшылық.