Александра АЛЁХОВА

Қазақстан кинематографистер лигасы ресми түрде Америкалық киноакадемияның «Оскар» сыйлығына үміткерлерді іріктейтін қазақстандық комитетке, Кинематографистер одағына және Мәдениет және ақпарат министрлігіне 2026 жылы басты киножүлдеге ұсынылған режиссер Әділхан Ержановтың «Кадет» атты психологиялық қорқынышты фильміне қатысты шешімді қайта қарауын сұрап өтініш жолдады. Ұйым бұл өтінішін бірнеше себеппен түсіндірді: ең алдымен, шешімнің жабық жағдайда қабылдануы және оның ел беделіне төндіретін қауіп-қатері, сондай-ақ көрермен ықыласына ие болып, жоғары кассалық табыс жинаған әлдеқайда сәтті картиналардың болуы аталды.

«Проблемалық несиелердің өсуі көбіне халықтың несие портфеліне байланысты. Қазіргі таңда барлық мерзімі өткен қарыздардың 69%-ы жеке тұлғалардың үлесіне тиесілі, ал ең үлкен тәуекел тұтынушылық несиелеуде шоғырланған. Бұл сегментте қайтарылмайтын қарыздың деңгейі 4%-ға жетеді, ал корпоративтік клиенттер арасында бұл көрсеткіш айтарлықтай төмен — шамамен 2,4%. Алдағы уақытта елдегі несие жағдайы одан әрі күрделене түсуі мүмкін. Жаңа салық пен банктерге қойылатын ең төменгі резервтік талаптардың өсуі олардың табысын қысқартып, пайыздық мөлшерлемелерді көтеруге итермелеуі ықтимал.

Жуырда бір топ Мәжіліс депутаты Премьер-Министр Олжас Бектеновке балалар арасындағы құқықбұзушылық пен олардың қорғансыздығы мәселелерінің алдын алу бойынша шұғыл шаралар қабылдауды сұрап, ресми өтініш жолдады. Бір қарағанда бұл екі түрлі әлеуметтік мәселе болып көрінгенімен, бір-бірімен тығыз байланысты. Депутаттар талап етіп отырған бірқатар шешімдер бұған дейін қабылданғанымен, іс жүзінде іске аспай отыр. Осы жағдайдың себептерін біз зерделеп көрдік. Балалар мен жасөспірімдер арасындағы қылмыс пен ауыр құқықбұзушылық толастамай отыр. Жаңа оқу жылы басталғалы бері Жамбыл облысының өзінде үш бірдей қайғылы оқиға тіркеліп, нәтижесінде үш жасөспірім қаза тапты.

Кредиттік портфельдің, әсіресе кепілсіз тұтынушылық қарыздар көлемінің артуы Үкіметті алаңдатуда. Жоғары базалық мөлшерлеме жағдайында банктер бизнесті белсенді қаржыландырып отырған жоқ, есесіне тұтынушылық несие өсуде. Солардың бірі – азаматтарға арналған тауар сатып алуға берілетін пайызсыз бөлшек төлемдер. 2025 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша, жалпы 37,1 трлн теңгелік кредиттік портфельдің ішінде тұтынушылық қарыздар көлемі 15,7 трлн теңгеге жеткен. Бұл — портфельдің шамамен жартысына жуығы. Аталған 15,7 трлн теңгенің ішінде таза ақшалай несиелермен қатар, бөлшек төлемдер де бар. Үкімет олардың шын мәнінде пайызсыз еместігін ашық айтып отыр және жыл соңына дейін «ойын ережелерін» өзгертуге ниетті.

Президенттің тапсырмасына сәйкес, Қазақстанда жаппай цифрландыру үдерісіне ұлттық деңгейде бастау берілді. Барлық министрліктер мен ведомстволар өздерінің технологиялық даму деңгейі мен оны арттыру болашағы жөнінде есеп беріп жатыр. Алайда жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігінің құрылуымен қатар, елге бұл үдеріске қажетті қаржы мен мамандар қажет. Жуырда Мәжіліс отырысында Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Олжас Анафин Қазақстанда жасанды интеллектіні кең ауқымда енгізу үшін кадр тапшылығы бар екенін мәлімдеді. Сонымен қатар, ол бірқатар алаңдаушылық тудыратын қызықты мәлімдемелер жасады.