Мансұр Жетігенов

Каспий құбыр консорциумына (КҚК) жасалған Украина тарапынан жаңа шабуылдар легі Киевтің Астананы Еуразия кеңістігіндегі елеулі әріптес ретінде қарастырмайтынын көрсетеді. Қазақстан тарапы аталған әрекеттерді тоқтатуды дипломатиялық және мемлекетаралық арналар арқылы бірнеше рет өтінгеннен кейін де ұшқышсыз ұшу аппараттары Каспий құбыр консорциумының нысандарына шабуыл жасауды жалғастырды.

Астана қандай жаһандық жобаға қатысу керектігін анықтай алмай отыр, бұл тек көпвекторлы саясатқа байланысты емес. Оның айналасындағы жалпы геосаяси көрініс те толық қалыптаспаған, соның ішінде Мәскеу өзінің мәртебесі мен мүмкіндіктеріне сай дербес бастама ұсынбағандықтан жағдай айқындығы төмендеп отыр. Осындай жағдайда Қазақстанның бағыт-бағдарына әсер ету талпыныстары өз бетімен жүріп жатыр: бір жағынан Қытайдың экономикалық ықпалы күшейсе, екінші жағынан Ұлыбритания мен Түркияның ортақ стратегиялық бастамалары белсенді.

Астананың саяси ұтқырлығы енді беріктік пен тиімділік тұрғысынан бір мезетте сыналмақ. Егер Қазақстан Авраам келісімдеріне қол қойса, бұл Ақорданың Ақ үймен ерекше қарым-қатынасын білдіретін саяси мәлімдеме ретінде Ресей мен Қытайға жолданған белгі болмақ. Мәскеу мұндай қадамға сабырмен қарайды, өйткені Астанадан бұрын да тосын шешімдер күткен. Ал Бейжің тарапынан реакцияның қандай болары белгісіз. Мұндай жағдайда Қазақстан Республикасы Қытаймен арадағы артықшылықты серіктестік мәртебесінен айырылу қаупін тудырады.

Инвестицияның пайда немесе шығынәкелуі оның бағытталған экономикалық саласына тікелей байланысты. XXI ғасырда өндірістік сектордың күрделенуіне байланысты қаржы саласына инвестиция құю үрдіске айналды. Алайда қаржы құралдарының ішінде де жалған активтер бар, шынайы құндылығы барлары да бар. Ішкі құны бар активтерге – мысалы, бағалы металдар – жатады және 2025 жылы дәл осы активтер барлық басқа бағыттардан басым көрсеткіштер көрсетті.