Александра АЛЁХОВА
Материалы
Туризм мен жол инфрақұрылымындағы дағдарыс: Президент араласқаннан кейінгі жағдай
«Республикалық маңызы бар 10 мың шақырымнан астам жол жөнделіп, қайта құрылып қолданысқа енгізілді. 2020–2022 жылдары жеке инвесторлардың есебінен 196 жаңа жол бойындағы сервис нысаны салынды және шамамен200 нысан стандартқа сай етіп жаңартылды. Сонымен қатар автожолдарды жөндеу мен реконструкциялау аясында 59 санитарлық-гигиеналық торапорнатылды. Нәтижесінде ұлттық стандарт талаптарына сай нысандардың үлесі 52%-дан 74%-ға дейін артты», – делінген құжатта. 2030 жылға дейінгі көлік-логистикалық әлеуетті дамыту тұжырымдамасы туралы есепте 2023–2024 жылдары 75 заманауи нысан және 71 санитарлықторап іске қосылып, тағы 100-ден астам нысан нормативтік жағдайға келтірілгені айтылды.
Жұмыс бар, жалақы жоқ: Қазақстандағы еңбек нарығының қарама-қайшылықтары
Енді бес жыл бұрынғы кезеңге шолу жасайық. 2020 жылы COVID-19 пандемиясының белең алған кезеңде, 2 сәуірде өткен Үкімет отырысында сол кездегі Премьер-Министрдің бірінші орынбасары – Қаржы министрі Әлихан Смайылов «Жұмыспен қамтудың жол картасын» жүзеге асыруға инфрақұрылымдық жобалар арқылы 1 трлн теңге бөлінетінін және бұл 250 мың жұмыс орнын ашуға мүмкіндік беретінін мәлімдеген болатын. Аталған кезеңде Ұлттық статистика бюросы (ҰСБ) жариялаған ресми дерекке сәйкес, елдегі жұмыссыздық деңгейі 4,9%-ды құрады. Жұмыс істейтіндердің саны – 6,7 млн адам, ал өзін-өзі жұмыспен қамтығандар – 2 млн азамат болған.
Ауыл шаруашылығы экспорты: кедергілер мен жауапсыздық
Сенаторлардың мәліметінше, соңғы бес жыл ішінде шекара арқылы тыйым салынған тауарларды заңсыз алып өтуге қатысты жүздеген жағдай тіркелген. Мәселен, кейбір кәсіпкерлер көрші елдерден, соның ішінде Өзбекстаннан, арзан қызанақ, бұрыш, қауын және басқа да өнімдерді Қазақстан аумағына кіргізіп, оларды «отандық өнім» ретінде рәсімдеп, кейіннен экспортқа шығарған. «Қазақстандық өнім» ретінде жасанды жолмен қалыптасқан мұндай деректер елдің іскерлік беделіне нұқсан келтіріп қана қоймай, сонымен қатар Ресей тарапынан фитосанитарлық шектеу шараларының қолданылуына әкеп соқтырады, – делінген депутаттық сауалда.
Мегажобалар шеруі: Үкімет уәдесінің орындалу деңгейі қандай?
Батыс Қазақстан облысындағы Сатымола кен орнында калий тұздарын өндіретін өндірістік кешеннің құрылысы 1,1 трлн теңге көлеміндегі инвестициямен жүзеге асады. Жобаның іске қосылуы бірнеше кезеңге бөлінген: алғашқы өндіріс 2027 жылы, кейінгі кезеңдер 2030 және 2035 жылдары іске қосылады. Облыс әкімдігінің хабарлауынша, алдын ала техникалық-экономикалық негіздеме әзірленіп, бекітілген. Сонымен қатар, инвесторлар өз қаражаты есебінен сумен жабдықтау, газбен қамту, газ құбыры мен электр желілерін тартуды да өз мойнына алған.
Алтын – мемлекет меншігі ме, әлде қылмыстық табыс көзі ме?
Қазақстанда заңсыз алтын өндірумен күрес мәселесі жөнінде соңғы ретнақты әрі жүйелі пікірталас бір жылдан астам уақыт бұрын көтерілген еді. 2024 жылдың наурыз айында сенатор Андрей Лукин Премьер-Министр Олжас Бектеновтің атына жолдаған депутаттық сауалында елімізде жылсайын шамамен 25 тонна алтын заңсыз өндірілетінін, ал бұл әрекеттердің мемлекетке келтіретін шығыны 1,5 миллиард теңгеге жуық екенін атап өткен.
Еще от автора
«Оскар» комитетінің шешімі сынға ілікті: кино қауымдастығы әділ іріктеу жүргізуді сұрайды
Қазақстан кинематографистер лигасы ресми түрде Америкалық киноакадемияның «Оскар» сыйлығына үміткерлерді іріктейтін қазақстандық комитетке, Кинематографистер одағына және Мәдениет және ақпарат министрлігіне 2026 жылы басты киножүлдеге ұсынылған режиссер Әділхан Ержановтың «Кадет» атты психологиялық қорқынышты фильміне қатысты шешімді қайта қарауын сұрап өтініш жолдады. Ұйым бұл өтінішін бірнеше себеппен түсіндірді: ең алдымен, шешімнің жабық жағдайда қабылдануы және оның ел беделіне төндіретін қауіп-қатері, сондай-ақ көрермен ықыласына ие болып, жоғары кассалық табыс жинаған әлдеқайда сәтті картиналардың болуы аталды.
Қазақстандықтардың несие төлем қабілеті төмендеп барады
«Проблемалық несиелердің өсуі көбіне халықтың несие портфеліне байланысты. Қазіргі таңда барлық мерзімі өткен қарыздардың 69%-ы жеке тұлғалардың үлесіне тиесілі, ал ең үлкен тәуекел тұтынушылық несиелеуде шоғырланған. Бұл сегментте қайтарылмайтын қарыздың деңгейі 4%-ға жетеді, ал корпоративтік клиенттер арасында бұл көрсеткіш айтарлықтай төмен — шамамен 2,4%. Алдағы уақытта елдегі несие жағдайы одан әрі күрделене түсуі мүмкін. Жаңа салық пен банктерге қойылатын ең төменгі резервтік талаптардың өсуі олардың табысын қысқартып, пайыздық мөлшерлемелерді көтеруге итермелеуі ықтимал.
Балалар қылмысы неге азаймай тұр?
Жуырда бір топ Мәжіліс депутаты Премьер-Министр Олжас Бектеновке балалар арасындағы құқықбұзушылық пен олардың қорғансыздығы мәселелерінің алдын алу бойынша шұғыл шаралар қабылдауды сұрап, ресми өтініш жолдады. Бір қарағанда бұл екі түрлі әлеуметтік мәселе болып көрінгенімен, бір-бірімен тығыз байланысты. Депутаттар талап етіп отырған бірқатар шешімдер бұған дейін қабылданғанымен, іс жүзінде іске аспай отыр. Осы жағдайдың себептерін біз зерделеп көрдік.
Балалар мен жасөспірімдер арасындағы қылмыс пен ауыр құқықбұзушылық толастамай отыр. Жаңа оқу жылы басталғалы бері Жамбыл облысының өзінде үш бірдей қайғылы оқиға тіркеліп, нәтижесінде үш жасөспірім қаза тапты.
Үкімет бөліп төлеуді несие деп тануға жақын
Кредиттік портфельдің, әсіресе кепілсіз тұтынушылық қарыздар көлемінің артуы Үкіметті алаңдатуда. Жоғары базалық мөлшерлеме жағдайында банктер бизнесті белсенді қаржыландырып отырған жоқ, есесіне тұтынушылық несие өсуде. Солардың бірі – азаматтарға арналған тауар сатып алуға берілетін пайызсыз бөлшек төлемдер. 2025 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша, жалпы 37,1 трлн теңгелік кредиттік портфельдің ішінде тұтынушылық қарыздар көлемі 15,7 трлн теңгеге жеткен. Бұл — портфельдің шамамен жартысына жуығы. Аталған 15,7 трлн теңгенің ішінде таза ақшалай несиелермен қатар, бөлшек төлемдер де бар. Үкімет олардың шын мәнінде пайызсыз еместігін ашық айтып отыр және жыл соңына дейін «ойын ережелерін» өзгертуге ниетті.