Мансұр Жетігенов

Технологиялық даму – ресурсты тиімді жұмсау үшін салмақты әрі кәсіби таңдау жасауды талап етеді. Қашан да шектеулі болатын ресурстарды тиімсіз пайдалану ел дамуына кедергі келтіруі мүмкін. Мәселен, әлемдегі ең ірі күн жылу электр станциясы саналатын АҚШ-тағы Айвонпа нысаны 2026 жылы жабылады. Себебі жобаға бөлінген 2,2 млрд доллар ақталған жоқ – фотоэлектрлік панельдер бұл салада техникалық, технологиялық және экономикалық тұрғыдан әлдеқайда тиімді екені дәлелденді. Соңғы жылдары "жасыл" энергия тақырыбына айрықша қызығушылық танытып отырған Қазақстан үшін бұл маңызды сабақ болуға тиіс. Ел болашағы үшін жауапты шешімдер қабылдауда басқарушылық құзыретті күшейтіп, технологиялық таңдауға асқан ұқыптылықпен қарау қажет.

«Батыс-2025» атты Ресей–Беларусь бірлескен оқу-жаттығуларына қатысу үшін Үндістан тарапы небәрі 65 әскери қызметшісін жіберді. Мәскеу мен Минск жолдаған 100 мыңдық жеке құраммен салыстырғанда бұл сан аса елеусіз көрінуі мүмкін. Алайда бұл көрсеткіш тек тактикалық үйлесім тұрғысынан бағаланған. Геосаяси өлшеммен алғанда, бұл оқиға аса маңызды мәнге ие. Бұл — Оңтүстік Азиядағы алып елдің ұжымдық Батысқа берген ашық жауабы іспетті. Ақпараттық кеңістіктегі реакцияның да осал болмағаны осыдан көрінеді. Кумаон полкі – Үндістан армиясының ерекше әскери құрылымы. Ол Ост-Үнді компаниясы кезеңінде құрылған және Бірінші мен Екінші дүниежүзілік соғыстарды қоса алғанда, Британ империясы жүргізген көптеген әскери қақтығыстарға қатысқан.

Саяси лексиконнан "дипломатиялық жанжал" ұғымы біртіндеп жоғалып барады. 1963 жылғы 24 сәуірде қабылданған Консулдық қатынастар жөніндегі Вена конвенциясының талаптарына сай алғанда, мемлекетаралық қатынастардың қазіргі ахуалы аса күрделі сипат алып отыр. Алайда мұндай келеңсіз жайттар бүгінде қалыпты жағдай ретінде қабылдануда. Нәтижесінде, қайшылықтарды шешуге және кері шегінуге мүмкіндік беретін дәстүрлі дипломатиялық құралдар іс жүзінде қолданыстан шығып қалған. Әлемдік ықпалдылықтың тізгінін әзірше АҚШ жетекшілік ететін ұжымдық Батыстың қолында. Бұл үстемдікке олар экономикалық әлеуеттің арқасында жетіп, оны әскери артықшылықпен бекітіп, кейін халықаралық ұйымдардағы жетекші рөлмен нығайтты.

Бастапқы кезеңде Назарбаев Қазақстанның өзіндік позиция ұсынды. Бұл ұстанымның мәні – Қазақстан Республикасы өзінің аумағында жаһандық маңызға ие, көптеген елдерді алаңдататын немесе өзекті мәселелерді шешіп, сол арқылы әлемдік қауымдастыққа тиімді іс-қимылдың үлгісін көрсетуге тырысты. Алайда кейін бұл үлгі жемқорлық пен олигархияның баюына жол ашып, күйреді. Ал қазіргі таңда республика тілдік, этносаралық және діни-конфессиялық келісімді жоғалта бастады – бұл сол кезеңнің соңғы жетістіктерінің көріністері еді. Қазіргі президент бұл саланың елдегі саяси тұрақтылық үшін маңыздылығын бірнеше рет атап өткенімен, жағдай күрделене түсуде.