«Deep state» — терең мемлекет құрылымдары — қаржыландыру көзіне кәдімгі мемлекеттік мекемелер сияқты мұқтаж. Бұл құрылымдардың жасырын қаржысын толықтыру тетіктерінің бірі – АҚШ Қорғаныс министрлігінің (Пентагонның) шамадан тыс «асыра бағаланған» бюджет екені бұрыннан белгілі. Сонымен қатар, есірткі айналымы да арнайы қызметтердің дәстүрлі түрде қолма-қол қаржы көзіне айналған. Бұған қоса, «deep state» қорларында қомақты көлемде алтын қоры жинақталғаны да мәлім. Бұл көлемнің ауқымды болғаны соншалық, 1980–1990 жылдардың тоғысында аталған құрылымдар әлемдік алтын бағасын төмендету мақсатындағы қаржы операцияларына тікелей қатысқан.
Дональд Трамп «терең мемлекетпен» ымыраға келмей тұрған кезеңде оның қаржыландыру көздерін шектеуге белсенді түрде ұмтылған болатын. Осы мақсатта Пентагон қызметіне ауқымды аудит жүргізілді, сондай-ақ Форт-Нокс алтын қоймасының қаржылық баланстарын мұқият тексеру туралы жоспар жарияланған еді.
Пентагон дәстүрлі түрде «терең мемлекеттің» көлеңкелі қаржы қорының ең ірі шоғырланушысы ретінде қарастырылады. Яғни, әскери корпорациялар мен олардың иелерімен қатар, deep state-ке тиесілі түрлі қорлар да қомақты мемлекеттік тапсырыстарды бөлу кезінде өз үлесіне ие болып келген және әлі де ие.
Толық цифрландыру, көпдеңгейлі бақылау мен тексеру жүйелері жағдайында жүздеген миллиард доллардың түрлі құрылымдардың «көрінбейтін» қаржы айналымына кетіп жатқанын басқалай түсіндіру мүмкін емес. Мұндай құбылыс тек ресми жүйемен өзара тығыз байланысқан, нақты жолға қойылған және тиімді жұмыс істейтін тетіктің бар екендігін көрсетеді.
«Иран–контра» жанжалын және подполковник Оливер Норттың ісін еске алсақ, «терең мемлекеттің» геосаяси ауқымдағы операцияларды жүзеге асыруға қабілетті екені анық көрінеді. Бұл құрылым Конгресс бекіткен қаржыландыру мен бақылау тетіктерін ғана айналып өтпей, тіпті оның тікелей нұсқаулары мен тыйымдарына қарамастан әрекет ете алған.
Есірткі тақырыбы Вьетнам соғысы кезеңінен бері кеңінен зерттеліп, талқыланып келеді. Мәселен, 2001 жылы Қырғызстандағы Манас әуе базасы (аттас әуежай аумағында орналасқан) іске қосылған сәттен бастап, аталған әуе айлағы арқылы есірткі транзиті бірнеше есе өсіп, база жабылғанға дейін төмендемегені белгілі. Ұқсас жағдай Косоводағы америкалық Кэмп-Бондстил әскери әуе базасында да байқалады.
Ал «терең мемлекеттің» иелігіндегі алтын қоры туралы мәлімет әлдеқайда аз, дегенмен ол да бұл құрылымның «ортақ қазынасының» маңызды бөлігі саналады. Уақыт өте келе «Алтын бүркіт тресті» деп аталатын жасырын қор құрылған. Оған Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Еуропада американдық әскердің қолына түскен алтындар жинақталған. Бұл алтын кейін «Үшінші рейхтің алтыны» деген атауға ие болды.
Халықаралық құқық нормаларына сәйкес, аталған алтын нацистер тонаған елдерге қайтарылуы тиіс еді. АҚШ заңнамасына сай, ол Форт-Нокс қоймасына сақтауға тапсырылуы керек болатын. Алайда «Алтын бүркіт трестінің» негізін қалаушылар бұл шешімді өзгеше қабылдаған. Билікті қаржыға айналдыру тетігі, оның ішінде алтынды ең жоғары құндылық ретінде пайдалану тәсілі АҚШ-та ойлап табылмаған. Мемлекет иелігінде шексіз ресурстар шоғырланған кезде, соған сәйкес заңбұзушылықтар мен теріс пайдаланулардың көлемі де айрықша ұлғаяды.
«Алтын бүркіт» қорының екінші негізгі көзі Томоюки Ямашита алтыны болып саналады. Зерттеулерге сәйкес, Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Азия майданында жапон әскері жеке тұлғалардан, банктерден, ғибадатханалар мен мұражайлардан тәркіленген алтынды Филиппин аумағындағы жасырын бункерлер желісіне тығып қойған.
Тынық мұхитындағы соғыстың соңғы кезеңінде генерал Томоюки Ямашитаның жүргізушісі, майор Кодзима Кашии америкалықтарға тұтқынға түскен. Азаптау нәтижесінде ол алтын жасырылған орындарды мәлімдеген. Қымбат металлдың бір бөлігі табылып, тәркіленгенімен, ол да Форт-Нокс қоймасына жеткізілмеген.
Қазынаның екінші бөлігін Филиппин президенті Фердинанд Маркос тауып, өз иелігіне айналдырған. 1986 жылы ол «сары революция» кезінде биліктен айырылып, АҚШ-қа қашып кеткен. Сол кезде Рональд Рейган әкімшілігінде вице-президент қызметін атқарған, ал бұған дейін Орталық барлау басқармасын басқарған Джордж Буш-әкесі филиппиндік диктатордың алтын қорларын тәркілеп, бақылауына алған.
Кейбір деректерге сәйкес, «Алтын бүркіт» қорының қымбат бағалы металы 1980-жылдардың соңында және 1990-жылдардың басында жүргізілген алтын интервенцияларында пайдаланылған. Сол кезеңде АҚШ долларының тұрақтылығын күшейту мақсатында әлемдік алтын нарығы әдейі тұрақсыздандырылып, бағалы металдың құны айтарлықтай төмендетілген.
Қазіргі таңда алтын нарығында ауқымды интервенциялар байқалмай отырғанына қарағанда, «терең мемлекеттің» бұрынғыдай физикалық алтын қорлары таусылған болуы мүмкін. Немесе бағалы металдар нарығының қазіргі жағдайын ескерсек, бұл құрылым керісінше – өз қорларын алтынмен толықтыруға кіріскен болуы ықтимал.
